زنبور براکون از خانوادهBraconidae ، زیر خانواده Braconinae و از جنس Habrobracon (=Bracon) می باشد.
جنس Bracon به همراه دو جنس Apanteles و Opius بزرگترین جنسهای این خانواده از نظر تعداد گونه می باشند. خانواده Braconidae حدودا 15000 گونه با ارزش از نظر کنترل طبیعی و کنترل بیولوژیک را دارا می باشد. اعضای این خانواده داخل، رو و یا نزدیک میزبان هایشان تخم ریزی می کنند و می توانند به مراحل مختلف زیستی میزبان هایش شامل، تخم، لارو، شفیره و حشرات کامل حمله کنند. این حشرات (زنبور براکون) هم به صورت پارازیت داخلی (endoprasitoid) و هم به صورت پارازیت خارجی (ectoprasitoid) عمل می کنند و میزبان هایشان را از بین می برند. این زیر خانواده اکثرا لاروهای حشرات با دگردیسی کامل را مورد حمله قرار می دهند و میزبان های آنها اغلب لارو پروانه ها (Lepidoptera) ، سخت بالپوشان (Coleoptera) دو بالان (Diptera) و زنبورهای دسته(Symphyta) می باشند.
زنبورهای این زیرخانواده در دسته زنبورهای Idiobiont ectoprasitoid جای دارند به این مفهوم که تمام گونه های این زیر خانواده اکتوپارازتیوئید بوده و میزبان خود را قبل از تخمگذاری بصورت دائم فلج می نمایند. به عبارت دیگر تخمگذاری پاراتیوئیدهای خارجی دو مرحله ای است: یکی تزریق زهر (vonom) و دیگری تخمگذاری .(Oviposition)
زنبورهای جنس براکون Bracon دارای گونه های متعدد می باشند که مهمترین گونه های گزارش شده در ایران عبارتنداز:
1- B. brevicornis. 2- B. hebetor. 3- B. greeni
گونه های مختلف از آفات انباری و صحرائی دیگر نیز به عنوان میزبان مورد استفاده زنبور براکون قرار می گیرند ولی اهمیت این زنبور در حال حاضر در برنامه مبارزه بیولوژیک علیه آفت پنبه بوده که بصورت تلفیقــی همراه بــا زنبـور تریکـوگراما جهت مبـارزه با کـرم قوزه پنبـه (Heliothis armigera) مورد استفاده قرار می گیرد.
پارازیته شدن افت توسط زنبور براکون
زیست شناسی زنبور براکون
زنبورهای براکون بطور طبیعی در مزارعی که کمتر دستخوش سمپاشی قرار گرفته اند وجود دارند و لارو پروانه ها را پارازیت می نماید. نتیجتا آفات بسیاری در اثر فعالیت زنبورها کنترل می شوند. حشرات ماده زنبور هنگام پارازیت نمودن لارو، ابتدا تخم ریز خود را وارد بدن لارو نموده و با تزریق زهر (venom) در ناحیه سیستم عصبی باعث فلج شدن لارو می گردند لاروهایی که فلج شده اند بصورت زنده ولی غیرمتحرک تا مدتها زنده می مانند ولی دگردیسی آنها متوقف می شود تا توقف پوست اندازی میزبان باعث جلوگیری از طرد شدن تخمها و لارو پارازیت شود.
زنبورهای ماده بعد از فلج کردن میزبان روی بدن آنها تخم گذاری می کنند (اکتوپارازیت). تخمها پس از 2-1 روز تفریح شده و لاروهای زنبور شروع به تغذیه از محتویات داخل بدن میزبان می نمایند. پس از طی دوره لاروی (سه سن لاروی) که به مدت 4-3 روز به طول می انجامد لاروهای زنبور میزبان را ترک کرده و در کنار میزبان تبدیل به شفیره می شوند دوره شفیرگی 5-4 روز می باشد و بعد حشره بالغ از داخل شفیره خارج می گردد. در شرایط حرارتی 1± 29 درجه سانتی گراد و رطوبت 5 ± 6% سیکل زندگی زنبور از تخم تا حشره بالغ 11-9 روز به طول می انجامد. بعد از خروج زنبورهای بالغ از شفیره اغلب حدود 2-1 روز طول می کشد تا زنبورهای ماده خارج شده، جفت گیری و آماده تخم ریزی شوند. طول عمر زنبور ماده جفت گیری کرده حدود 35-20 روز و عمر زنبورهای نر کوتاه در حدود 10-5 روز بر حسب شرایط متفاوت می باشد.
تعداد تخم ریزی زنبور ماده بطور متوسط روزانه 12-8 عدد و گاهی اوقات از 25-15 عدد در روز مشاهده شده است. اکثر تخم ریزی های زنبور در 10 روز اول بعد از بارور شدن انجام می گیرد، تعداد کل تخم گذاشته شده توسط یک زنبور ماده حدودا” 150-100 عدد می باشد.
زمستان گذرانی بصورت حشره بالغ بوده و در طی سال می تواند 14-13 نسل تولید کند. زنبور بالغ هنگام خارج شدن از شفیره برای تغذیه و جفت گیری گرایش بسیار شدیدی بطرف نور دارد. در نتیجه فراهم آوردن شرایط نوری مناسب توسط لامپ مهتابی، باعث افزایش قدرت باروری زنبور می گردد. همچنین دارای قدرت پراکنش بالا و شعاع پرواز بسیار زیاد تا حدود یک کیلومتر می باشد.
رها سازی زنبور براکون در مزرعه گوجه فرنگی
